Program Inwestycji w Przedsiębiorstwa (Enterprise Investment Scheme - EIS) to rządowa inicjatywa mająca na celu wspomaganie firm, znajdujących się na wczesnym etapie rozwoju poprzez zachęcenie prywatnych osób do inwestowania w nie. Zachęta polega na możliwości stosowania ulg w podatku dochodowym i od spadków, odroczeniu zysków kapitałowych, braku opodatkowanie ewentualnych zysków kapitałowych, oraz na możliwości odliczenia strat z każdej inwestycji, której zysk jest mniejszy niż włożony wkład inwestycyjny.
Inwestycje EIS są ze swej natury obarczone wysokim ryzykiem: dochody z EIS są niepewne i często się wahają, sposób opodatkowania jest uzależniony od indywidualnych okoliczności, a dotyczące go przepisy i interpretacje podatkowe mogą ulegać zmianie; ulgi podatkowe zależą od tego, czy spółki portfelowe zachowają swój status kwalifikacyjny. W związku z wszystkimi powyższymi czynnikami wartość akcji spółek EIS ulega dużym giełdowym wahaniom i trudniej jest te akcje sprzedać.
Możliwość odliczania strat jest jedną z niekwestionowanych korzyści podatkowych inwestowania w EIS. Strata powstaje, gdy wartość akcji EIS spadnie do zera lub gdy zostaną one sprzedane za wartość niższą od kwoty zainwestowanej. Taką stratę można odliczyć od podatku dochodowego lub od zysków kapitałowych – zależnie od potrzeby.
Portfel spółek EIS
W kontekście strat każda spółka EIS jest traktowana jako osobna inwestycja. W efekcie sprzedaż nawet pojedynczego udziału z portfela z efektywną stratą wystarczy, aby zaistniała możliwość ubiegania się o odliczenie strat i nie jest wówczas istotne, czy portfel traktowany jako całość przyniósł zysk, czy nie.
Koszt efektywny
Aby kwalifikować się do odliczenia strat, wartość inwestycji w momencie jej sprzedaży musi spaść poniżej tzw. kosztu efektywnego. Koszt efektywny to zainwestowana kwota pomniejszona o kwotę ulgi w podatku dochodowym. Wpływy ze sprzedaży, pomniejszone o koszt efektywny to wysokość straty do odliczenia. Przykładowo, jeżeli podatnik zainwestował w EIS 120,000 funtów i od razu złożył wniosek o ulgę w podatku dochodowym w wysokości 40,000 funtów, wówczas efektywny koszt wynosi 80,000 funtów. Jest to również wartość efektywnej straty, gdyby zakupione akcje spółki EIS stały się nic nie warte.
Odliczenie straty od podatku dochodowego (Income Tax – IT)
Strata może być odliczana za bieżący rok podatkowy lub za poprzedni. Możliwe jest rozłożenie straty na oba te lata. Inwestor powinien obliczyć stratę zanim obliczy podatek dochodowy. Obliczenie polega na pomnożeniu wartości efektywnej straty przez końcową stawkę podatku dochodowego. Używając wartości efektywnej straty z przykładu podanego powyżej, czyli 80,000 funtów, wysokość straty będzie następująca:
a. Od podatku IT w stawce podstawowej 20% – 16,000 funtów;
b. Od podatku IT w stawce wyższej 40% – 32,000 funtów;
c. Od podatku IT w stawce dodatkowej 45% – 36,000 funtów.
Odliczenie straty od podatku od zysków kapitałowych (Capital Gains Tax – CGT)
Są przypadki, kiedy odliczenie straty od podatku od zysków kapitałowych za bieżący rok podatkowy jest korzystniejsze dla inwestora. Analogicznie jak w przypadku odliczenia od podatku dochodowego, odliczenia straty dokonujemy zanim obliczymy podatek odzysków kapitałowych. Jeżeli jej wysokość jest wyższa niż zysk kapitałowy, nadwyżkę przenosi się na następny rok podatkowy i odlicza od pierwszego następnego zysku. Strata będzie miała wartość wynikającą z mnożenia efektywnej straty przez krańcową stawkę podatku CGT, zatem ponownie używając kwoty efektywnej straty w wysokości 80,000 funtów, w zależności od stawki podatku będzie to wyglądało następująco:
a. Od podatku CGT w stawce podstawowej 10% – 8,000 funtów;
b. Od podatku CGT w stawce wyższej 20% – 16,000 funtów.
* w przypadku zysków ze sprzedaży nieruchomości mieszkalnych będzie to odpowiednio 18% oraz 28%.
Roszczenie o znikomej wartości
W sytuacji, gdy udziały spółki spadną do wartości zerowej, czyli spółka utraci całą swoją wartość, w niektórych okolicznościach inwestorowi przysługuje roszczenie o zwrot znikomej wartości. Informuje się wówczas urząd podatkowy o znikomej lub żadnej wartości akcji. Można to zrobić nawet wtedy, kiedy udziały nie zostały sprzedane – powstaje wówczas sytuacja zwana „domniemanym zbyciem”, co pozwala na odliczenie strat. Natomiast w przypadku późniejszego sprzedania tych akcji trzeba będzie od nich zapłacić podatek CGT. Jeżeli korzystamy z roszczenia o znikomej wartości w odniesieniu do poprzedniego roku podatkowego, przedmiotowe akcje muszą mieć znikomą wartość właśnie w tym roku.
Roszczenie o odliczenie strat jest zwykle obliczane w oparciu o cenę sprzedaży udziałów EIS. Jeżeli jednak akcje faktycznie nie mają już żadnej wartości, można ubiegać się o odliczenie w wysokości kwoty rzeczywistej straty.
Złożenie wniosku o odliczenie straty
Osoby ubiegające się o odliczenie straty z tytułu EIS mogą złożyć wniosek do urzędu podatkowego poprzez zeznanie self-assessment, a w tym formularza SA108 (zbycie akcji EIS lub uzyskanie przez nie zerowej wartości).
