Discovery Assessment
W najnowszej wersji ustawy budżetowej, która została opublikowana 11 stycznia 2022, ustawodawca potwierdził, że urząd podatkowy będzie mógł wystawiać tak zwane oceny ujawniające (DiscoveryAssessment) celem ściągnięcia podatku, kiedy ustali, że jego zdaniem podatnik nie zameldował obowiązku podatkowego, który winien był wypełnić w przeszłości.
HMRC będzie mogło kontrolować finansowe sprawy podatnika wstecz aż do 2013 roku, kiedy to wprowadzono opłatę HICBC i wydawać decyzje o ujawnieniu informacji, jeżeli uzna, że podatnik uchybił temu obowiązkowi przez rok lub dłużej.
Sprawa HMRC przeciw Wilkes
Ostatnia legislacja, regulująca uprawnienia HMRC w tym zakresie, miała miejsce w 2008 roku. Tegoroczna regulacja ma na celu wypełnienie luki legislacyjnej, której istnienie obnażyła niedawna sprawa sądowa HMRC przeciwko Jason Wilkes. Sprawa ta dotyczyła opłaty za pobieranie świadczenia rodzinnego (Hight Income Child Benefit Charge – HICBC). Jest to opłata, której podlegają osoby pobierające zasiłek rodzinny, których roczne dochody przekraczają kwotę 50,000 funtów. Według przepisów informacja o istnieniu obowiązku wniesienia takiej opłaty powinna być dostarczona do HMRC poprzez złożenie zeznania Self Assessment lub na piśmie, jeżeli podatnik nie stosuje systemu Self Assessment. Jeżeli takiego zgłoszenia zabraknie, HMRC może wszcząć postępowanie wyjaśniające lub wydać decyzję o ujawnieniu informacji. Jednakże w wyżej przytoczonej sprawie sąd orzekł, że ocena ujawniająca może być stosowana tylko w stosunku do niezgłoszonego zobowiązania podatkowego z tytułu dochodu, co nie miało miejsca w przypadku sprawy HMRC przeciwko Wilkes. HICBC nie jest podatkiem od dochodu, a zwrotem zasiłku na dziecko, dokonywanym poprzez system podatkowy, a zatem zasada oceny ujawniającej nie może mieć tu zastosowania.
W lipcu 2021 roku IFA Magazine poinformował, że setki tysięcy ludzi skorzysta na tym, że HMRC przegrało sprawę HMRC przeciw Wilkes, kwestionując kontrowersyjną opłatę od wysokich dochodów z tytułu zasiłku rodzinnego. Te rozpoczęte już sprawy mają zostać rozpatrzone według zasad sprzed nowelizacji. Jednak wprowadzenie zmiany oznacza, że podatnicy HICBC, którzy otrzymali ocenę ujawniającą - i którzy mogli odwoływać się od decyzji HMRC w oparciu o sprawę Wilkesa - zostaną w przyszłości pozbawieni tej możliwości.
Nie tylko HICBC
Rozpatrywana kwestia nie dotyczy tylko opłaty HICBC. Przedmiotowa sprawa sądowa ujawniła luki występujące także w ocenach urzędu podatkowego w sprawach dotyczących opłat emerytalnych oraz pomocy w formie darowizn. Zmiana w przepisach ma umożliwić HMRC wydawanie decyzji z mocą wsteczną o wszczęciu postępowania wyjaśniającego we wszystkich tego rodzaju sprawach. Dodatkowo klauzula 96 projektu ustawy budżetowej zatwierdza retrospektywnie wszelkie działania lub obowiązki podjęte i wykonane przez funkcjonariuszy DRI (Directorate of Revenue Intelligence –Dyrekcji Wydziału Skarbowego) przed uchwaleniem ustawy budżetowej z 2022 roku i to niezależnie od orzeczeń sądów, trybunałów lub władz.
Kontrowersje
Do dnia dzisiejszego pojawiło się niewiele zmian legislacyjnych z mocą wsteczną i dotyczyły one spraw, w których uchylanie się podatnika od opodatkowania było dokonywane z premedytacją i w sposób rażący. W przypadkach, których dotyczy nowelizacja ukarani nie unikają podatków i są zazwyczaj nieświadomi, że uchybiają obowiązkowi podatkowemu. Pojawiają się głosy, że decyzja ta ma charakter polityczny i przy jej pomocy system podatkowy, zamiast systemu świadczeń, będzie używany do wycofywania zasiłków rodzinnych oraz że nowelizacja jest wymierzona w skromnie zarabiających pracowników i podważa zasadę państwa prawa oraz stanowi nieuzasadnioną ingerencję w prawa podatników, których dotyczy. Sprzeciw budzi też przyznanie HMRC prawa do korzystania w takich przypadkach z zasady Discovery Assessment, skoro uprzednie wyroki Trybunałów stwierdzały, że nie jest to właściwe.
W dokumencie programowym rządu, wydanym między innymi w tej sprawie na przełomie października i listopada 2021, stwierdza się, że wpływ nowej regulacji na Skarb Państwa będzie zerowy. Rodzi to pytania o celowość wprowadzenia zmian, tym bardziej, że od 2016 r. HMRC posiada już uprawnienia odpowiadające tym, które zostały przyznane na mocy nowych przepisów.
James Austen, partner i szef działu sporów podatkowych w Collyer Bristow LLP, występujący w imieniu pana Wilkesa, stwierdził: „Propozycja ta stanowi nieuzasadnioną ingerencję w prawa podatników, a jeśli Parlament nie zmieni klauzul w celu zapewnienia ich zgodności z Europejską Konwencją Praw Człowieka, stwarza to perspektywę wszczęcia sporu sądowego”.
Wejście w życie nowelizacji jest planowane na lipiec 2022 roku.
Źródła:
https://www.gov.uk/government/publications/discovery-assessments/discovery-assessments
https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=548bde8b-f283-4fc0-bb70-8f3de2dc9baf
https://bills.parliament.uk/bills/3060
https://www.bailii.org/uk/cases/UKUT/TCC/2021/150.html
